Diyarbakır’ın Tarihi Mirasının Geleceği Belirsizliğe Sürükleniyor

Haber Merkezi – Soru önergesinde, Diyarbakır Surları ve Hevsel Bahçeleri’nin UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne dahil edilmesinin ardından yapılan müdahalelerin ve değişikliklerin incelendiği bir teknik inceleme kurulu tarafından elde edilen sonuçlar dile getirildi. Bu inceleme sonucunda, Sur’un özünün bozulacak derecede ağır müdahalelere ve yapısal değişikliklere uğradığı, bu değişikliklerin büyük bir bölümünün Türkiye tarafından uygulanan projelerden kaynaklandığı tespit edildi.

Özellikle 2022 yılında gerçekleşen Dünya Mirası Merkezi/ICOMOS Ortak Reaktif İzleme biriminin Diyarbakır’ı ziyareti sırasında yapılan inceleme, endişe verici sonuçlara işaret etti. İnceleme sonucunda, Sur’un özüne zarar veren müdahalelerin yanı sıra yapıların değişikliğe uğradığı ve bu değişikliklerin çoğunun Türkiye tarafından uygulanan projelerle doğrudan ilişkilendirildiği net bir şekilde belirlendi.

Ancak, 14 Eylül 2023 tarihinde Riyad, Suudi Arabistan’da gerçekleşen Dünya Mirası Komitesi’nin 45. Oturumu sırasında, Amed Surları ve Hevsel Bahçeleri’nin koruma altına alınmasına yönelik öneriye Türkiye’nin olumsuz bir tavır sergilediği ortaya çıktı. Türkiye, koruma kararının ertelenmesini talep etti. Bu tutum, UNESCO Türkiye Daimi Temsilcisi Büyükelçi Gülnur Aybet tarafından desteklendi. Aybet, tahribatın alanın üstün evrensel değerini etkilemediğini savunarak, raporun geç teslim edilmesini gerekçe olarak gösterdi ve değerlendirme yapacak zamanın bulunmadığını ifade etti.

Bu gelişmeler üzerine Sevilay Çelenk, Bakan Mehmet Özhaseki’ye yönelik yazılı soru önergesiyle bir dizi soru sordu:

1. Amed Surları ve Hevsel Bahçeleri’nin koruma altına alınmasının neden ertelendiği ve hangi gerekçelerle desteklenmediği.
2. Önerinin ertelenmesine dair bakanlığa yapılan izahat ve kararın nasıl alındığı, bakanlığın gerekçesi.
3. UNESCO Türkiye Daimi Temsilcisi Büyükelçi Gülnur Aybet’in Suriçi’nin üstün evrensel değerini koruduğu görüşünün bakanlık tarafından paylaşıp paylaşılmadığı ve bakanlığın Suriçi’nin korunmasıyla ilgili görüşü.
4. Suriçi ve Hevsel Bahçeleri’nin koruma altına alınmasının bir sonraki oturuma bırakılması durumunda Türkiye’nin vereceği cevabın ve bakanlığın bu konuda ne tür bir tutum takınacağının bilgisi.
5. UNESCO tarafından üstün evrensel değerler taşıdığı kabul edilen bölgelerin neden nitelikli koruma programına alınmasının engellendiği.
6. Türkiye’nin neden Suriçi, Diyarbakır Surları ve Hevsel Bahçeleri’nin “tampon bölge” olmasını desteklediği, bu görüşün gerekçeleri ve bakanlığın bu konudaki tutumu.

Çelenk’in bu sorularıyla, Diyarbakır’ın tarihi mirasının ve kültürel değerlerinin korunması konusundaki endişeler dile getirilmiş ve UNESCO tarafından yapılan değerlendirmelerin önemi vurguladı. Bu gelişmeler, kamuoyunda büyük bir ilgiyle takip edilmeye devam ediyor.