İMAMLARIN LİYAKAT VE EHLİYETİ ÜZERİNE

Bu hafta Güneydoğu Güncel Gazetesi Genel Yayın Yönetmeni Mehmet Zeki Özer, toplumun manevi değerlerinin korunmasında ve gelecek nesillere aktarılmasında kritik bir öneme sahip olan din görevlilerinin görev bilinci, liyakat ve ehliyeti üzerine anlamlı bir sohbet gerçekleştirdi. Hazro İlçe Müftüsü Sait Ocak ile gerçekleştirilen bu özel sohbet, İslam’ın tarihsel sürecinden günümüze din hizmetlerinin gelişimini, imam-hatiplik mesleğinin toplumdaki önemini ve din görevlilerinin karşılaştığı modern zorlukları ele aldı.

Din, insanlık tarihinin ilk anından itibaren toplumun ayrılmaz bir parçası olmuştur. Şüphesiz din insanlar için gelmiş ve onları hidayete erdirmeyi hedeflemiştir. İslam dini açısından baktığımızda elçi olarak görevlendirilen peygamberler Allah’ın mesajını insanlara bizzat hayatlarında tatbik ederek tebliğ etmişler, onları iyiye yönlendirmiş ve yanlış hareketlerden korumuşlardır. Peygamberlerden sonra bu görev bütün Müslümanlara miras olarak kalmıştır. İnsanları doğru ve güzel davranışlara sevk edip yanlış söz ve fiillerde bulunmaktan alıkoymaya çalışmak bütün Müslümanların sorumlu oldukları bir vazife olsa da bu vazifeyi icra etmek üzere özel olarak görevlendirilmiş bir grup hep var olmuştur. Günümüzde Diyanet İşleri Başkanlığı ülkemizde İslâm dininin inanç, ibadet ve ahlâk esasları ile ilgili işleri yürütmek, din konusunda toplumu aydınlatmak ve ibadet yerlerini yönetmekle resmî olarak görevli bulunan kurumdur.

Diyanet İşleri Başkanlığı söz konusu din hizmeti faaliyetlerini imam-hatip, müezzin kayyım, Kur’an kursu öğreticisi, din hizmetleri uzmanı, vaiz gibi değişik statüdeki personelle geniş bir alanda yürütmektedir. Ülkemizde din hizmetlerinin halka arzı konusunda imam-hatiplik mesleği diğer mesleklerden daha fazla ön plana çıkmaktadır. İmam-hatiplik mesleği ülkemizde din hizmetleri alanındaki faaliyetlerin esasını oluşturmaktadır. Bunun nedeni, imam-hatiplik görevini yerine getirenlerin doğrudan ve yaygın şekilde halkla iç içe bulunup onlarla vasıta olmadan bir şekilde muhatap olmalarından kaynaklanmaktadır. Zira imam-hatiplerin görevlerinin bir kısmı cami ile irtibatlı iken diğer bir kısmı cami dışında yerine getirilen faaliyetlerdir. Namaz kıldırmak, hutbe okumak, Kur’an öğretmek, Ramazan ayına özel merâsimleri yerine getirmek, dinî bakımdan önem atfedilen gün ve gecelerde programlar düzenlemek gibi vazifeler imamların cami içerisinde icra ettikleri görevlerdendir.
Doğum, sünnet, düğün, cenaze merasimleri ve uygun olan her türlü ortamlarda insanlarla bir araya gelerek dinî görevleri yerine getirmek, sohbetler ve konferanslar vasıtasıyla halkı din konusunda bilgilendirmek gibi görevler ise imamların cami dışında yürüttüğü faaliyetlerdendir. Sonuç itibarıyla imam-hatiplerin, Diyanet İşleri Başkanlığı’nın halkla doğrudan irtibat halinde bulunan en görünür temsilcileri olduklarını söyleyebiliriz. Tarih boyunca imam-hatiplik mesleği, insanların en çok konuştukları meslekler arasında yer almıştır. Bu mesleği yürüten imamlar kimi zaman icra ettikleri göreve ehil olup olmadıkları, maddi durumları ve aldıkları ücretle, kimi zaman ise dinî sorulara verdikleri cevaplarla en çok konuşulup tartışılan görevliler olmuşlardır. Bütün bu konuşma ve tartışmalar mesleğin statüsünü akıllara getirmektedir. Nitekim bugün de zaman zaman çeşitli platformlarda imam-hatiplik mesleğini yürüten kişilerin eğitim düzeyleri, aldıkları maaşlar, toplumda yerine getirdikleri görevler ve roller konuşulmakta, imamların toplumsal imaj ve itibarları tartışılmaktadır. Tartışılan bu konular aslında statü kavramı kapsamında değerlendirilen hususlardır.


İmam-Hatip Kimdir?
İmam; “öne geçen, sevk ve idare eden” anlamına gelen emm kelimesinden türetilmiş bir kelime olup, “devlet başkanı” ve “cemaatle kılınan namaza önderlik eden kimse” anlamlarına da gelmektedir. Hz. Peygamber İslam Dini’nin hem tebliğcisi hem de ilk imam ve hatibi idi. O, bu görevi vefat edinceye kadar devam etmiştir. Bazı dönemlerde imamlık ve hatiplik birbirinden ayrı meslekler olarak yürütülmüş görevler olsa da ülkemizde bu iki kavram yan yana kullanılmakta, imamlık ve hatiplik görevlerinin her ikisi de imam-hatipler tarafından icra edilmektedir. Zira imam aynı zamanda hatiptir. Çünkü Başkanlığın son yıllardaki hizmet anlayışına göre din hizmetleri sadece cami ile sınırlı kalmamalı, sadece namaz kıldıran kişi olmamalıdır. O, uygun olan bütün imkanları kullanarak çok geniş bir çerçevede toplumun bütün kesimlerine din hizmeti sunmalıdır.

Hz. Peygamber’e imamlığı Hz. Cebrail’in öğrettiği ve onun ilk zamanlarda Kâbe’nin yanında daha sonra müşriklerin baskısından dolayı Mekke’nin tenha bölgelerindeki birtakım evlerde İslam’ı kabul eden kişilere namaz kıldırdığı bildirilmektedir. Hz. Peygamber, Medine’den ayrılması gerektiği zamanlarda imam olarak yerine bir vekil tayin etmiş; rahatsızlığı artıp mescitte namaz kıldıramayacak duruma gelince de yerine Hz. Ebû Bekir’i görevlendirmiştir. Hz. Peygamber(s.a.s.) ve kendisinden sonra gelen dört halife zorunlu bir durum olmadıkça namaz kıldırma görevini başka kişilere vermemişlerdir. Abbâsî halifeleri vakit namazlarında imamlık yapmayı tamamen terk ederek namaz kıldırmak üzere resmî görevliler tayin etmişlerdir. Halife Râzî-Billâh’ın (ö. 329/940) ölümünden sonra cuma namazlarını kıldırmaya son vermişlerdir. Endülüs Emevî Devleti’nde cuma namazları önceleri halifeler, daha sonra ise kadılar tarafından kıldırılmıştır.



Bugün imam-hatiplik, DİB bünyesinde cami ve mescitler başta olmak üzere zaman ve mekân sınırlaması olmaksızın tüm imkanları kullanarak din hizmetlerini yürüten ve toplumu dinî konularda bilgilendirmekle sorumlu olan bir mesleği ifade etmektedir. Bu bilgiler ışığında artık imam-hatiplik mesleğinin cami içi din hizmetleri ile sınırlı olmaktan çıkarak görev alanının oldukça çeşitlendiği söylenebilir.

İmamların görev ve misyonu nelerdir?
a) Camilerde vakit namazları ile cuma, bayram ve teravih namazlarını kıldırmak.
b) Cuma ve bayram hutbelerini zamanında ve usulüne uygun olarak okumak, gerektiğinde hutbe hazırlamak, hutbe yazma ve okuma konusunda çalışmalar yapmak.
c) Görevli olduğu camide vaaz etmek; isteyen vatandaşlara camilerde veya müftülükçe uygun görülecek yerlerde Kur’an-ı Kerim okumayı öğretmek ve dini bilgiler vermek; yaz Kur’an kursları ile ilgili görevleri yapmak.
ç) Camiyi irşat ve eğitim faaliyetleri için hazır bulundurmak.
d) Her gün öğle namazından bir saat önce açıp yatsı namazından sonra kapatmak suretiyle camiyi gün boyu açık tutmak.
e) Kur’an-ı Kerim, meal/tefsir, hadis, siyer ve ilmihal konularının yer aldığı çalışma programı hazırlamak, müftülüğün onayından sonra bu programı ilan ederek camide uygulamak.
f) Dini gün ve gecelerde görev yaptığı camide program düzenlemek veya müftülükçe düzenlenecek programlarda görev almak.
g) Cami ve çevresinin bakım ve temizliğini sağlamak ve bunun için gerekli tedbirleri almak; şadırvan, abdest alma yeri ve tuvalet gibi yerlerin temizliğinin vakıf, dernek, köy tüzel kişiliği, belediye veya ilgililer tarafından yapılmasını sağlamak.
ğ) Teberrukat eşyasının bakımını ve korunmasını sağlamak.
h) Cami içinde ve avlusunda izinsiz yardım toplanmasını engelleyici tedbirler almak.
ı) Görevli bulunduğu caminin yönetimiyle ilgili iş ve işlemleri yapmak, caminin ihtiyaçlarını giderici tedbirler almak, gideremediği noksanlıkları müftülüğe bildirmek.
i) Cami ziyaretlerinin, İslam adabına ve güvenlik kurallarına uygun bir şekilde yapılmasını sağlamak; camilerin avlu ve müştemilatında satıcılık, dilencilik gibi ibadet huzurunu ihlal eden her türlü davranışı ve faaliyeti önlemek için gerekli tedbirleri almak.
j) Belediye tarafından cenaze hizmeti verilmeyen yerlerde cenaze teçhiz ve tekfin hizmeti vermek, cenaze namazı kıldırmak ve defin işlemlerini yapmak.
k) Bayram, dini gün ve geceler, doğum, sünnet, düğün, hastalık, ölüm ve benzeri vesilelerle görev mahallinde ikamet eden vatandaşlara din hizmeti sunmak.
l) Görev mahallinde ikamet eden kimsesiz, yetim-öksüz, engelli ve ihtiyaç sahibi insanlarla ilgilenerek ilgili kurum ve kuruluşlarla işbirliği içerisinde ihtiyaçlarını gidermeye çalışmak.
m) İnsanlar arasında ülfet, sevgi, dayanışma ve kardeşliği artırıcı faaliyetler yapmak.
n) Görev mahallinde bulunan çocuklar ve gençlerin dini ve ahlaki eğitimlerini geliştirmeye yönelik çalışmalar yapmak.
o) Müftülüğün bilgisi dahilinde görev mahallindeki vakıf, dernek ve benzeri kuruluşların Başkanlığın hizmet alanı ile ilgili konulardaki taleplerine katkı sağlamak.
ö) Camide kadınların ibadetlerini rahat bir şekilde yapabilmeleri amacıyla gerekli tedbirlerin alınmasını sağlamak.
İmam-hatiplerin kaliteli bir din hizmeti sunabilmeleri toplum içerisindeki statüleriyle yakından ilişkilidir. Statülerinin ve rollerinin yüksek olması durumunda, sunmuş oldukları hizmetlerin de daha geniş kapsamlı ve daha verimli olması kaçınılmazdır. Cumhuriyetin ilk dönemlerinde bazı çevreler tarafından sanki din ilerlemeye engel olan bir unsur gibi gösterilmeye çalışılmış, bu durum halkın din ve din görevlisi ile ilgili algısını olumsuz yönde etkilemiştir. Milli mücadele dönemini konu edinen edebi eserlerde din adamları genellikle düşmanla işbirliği yapan ve böylece milletin direnişinin önünde engel olmaya çalışan tipler olarak tasarlanmış ve bu şekilde sunulmuşlardır. Bazı filmlerde dini temsil eden dindar görünümlü tiplemeler milli mücadeleye o kadar düşman gösterilmiştir ki adeta bu filmi seyredenler, ondan daha aşağılık, daha çıkarcı bir din simsarının olamayacağı kanaatine varmıştır. Oysa Milli Mücadele sürecinde din adamlarını bu şekilde göstermek tarihimize bir ihanettir. Din ve din adamını kötüleyen bu tür filmler, izleyenlerin zihinlerine olumsuz bir din adamı profili kazımış ve kendisine saygı duyulması gereken bir kişi olması gerekirken kendisinden nefret edilen ve uzak durulması gereken bir din adamı imajını uzun yıllar gündemde tutmayı başarmıştır.


Toplumun bir meslek grubuna karşı duyduğu saygınlık, genellikle söz konusu mesleği yürüten kişilerin toplumda oynadığı rollere ve topluma sağladığı yararlılığa göre belirlenmektedir. Toplumun inşasında belirleyici unsurların başında din gelirken dinin topluma ulaştırılmasında en önemli aktör din görevlisidir. Üstlendiği misyonun bilincinde, kendini sürekli yenileyen ve her haliyle örnek olan din görevlileri toplumda en yüksek statüde yer alan kişilerdir. Peygamberlik hariç diğer tüm liderliklerin sürdürülebilir olması için daha fazla emek ve zaman harcanması gerektiği açıktır. Özellikle dini liderlerin, sahip oldukları statünün sürdürülebilir olmasını sağlamak için dini doğru bir biçimde anlayıp uygun yöntemlerle muhataplarına aktarması, sözleri ile eylemlerinin birbirine uygun olması büyük önem arz etmektedir. Sonuç olarak şunu diyebiliriz: Dinin temsil makamı olan imam-hatiplik, insanların kendisine uyması için ihdas edilmiş bir görevdir. Bu bakımdan imam-hatiplik mesleğinin saygınlığı, kurumsal ve toplumsal imajı sadece DİB’in değil bütün toplumun hassasiyet göstermesi gereken bir konudur. Zira imam-hatiplerin imaj ve itibarı ile ilgili olumsuz örnekler, genelleme yapılarak dine transfer edilebilmektedir. Bundan dolayı her ne sebeple olursa olsun medya araçlarının hiçbir çeşidinde dinin, dinî değerlerin ve din görevlilerinin istismarına asla müsaade edilmemelidir.

Mehmet Zeki Özer ile Hazro İlçe Müftüsü Sait Ocak arasında gerçekleşen bu anlamlı sohbet, din görevlilerinin tarihsel ve güncel rollerini anlamak açısından önemli bir perspektif sundu. Toplumun manevi değerlerini korumak ve yaşatmak için çalışan din görevlilerinin görevlerini hakkıyla yerine getirebilmesi için bireylerin, kurumların ve medyanın ortak çaba göstermesi gerektiği bir kez daha vurgulandı.
Bu anlamlı sohbetle cuma gününe derinlik ve anlam katan Mehmet Zeki Özer ve Sait Ocak’a teşekkür ediyor, benzer içeriklerin toplumumuzun manevi zenginliklerini artırmasını temenni ediyoruz.
Kaynak: Guneydoguguncel.ComRead More
Latest posts by Diyar21Haber (see all)
- Son dakika İzmir’de deprem mi oldu? Az önce deprem İzmir’de nerede oldu? İzmir deprem Kandilli ve AFAD son depremler listesi 12 Şubat 2025 - 12/02/2025
- Ege Denizi’nde 5.1 büyüklüğünde deprem - 12/02/2025
- Son dakika deprem mi oldu? Az önce deprem nerede oldu? İstanbul, Ankara, İzmir ve il il AFAD son depremler 12 Şubat 2025 - 11/02/2025
Kandilli son depremler listesi için TIKLAYIN
AFAD son depremler listesi için TIKLAYIN
DEPREM iLE iLGiLi HABERLER
CANLI SKOR